CASE

De Innofest Methode

Innofest helpt ondernemers en startups om hun innovatie sneller naar de markt te brengen door deze te testen op festivals en in living labs. Hoe doen ze dat, en wat is de essentie van de methode (KEM) die Innofest ontwikkeld heeft om experimenteeromgevingen vorm te geven? ‘Ondernemen brengt risico’s met zich mee en de Innofest methode biedt houvast.’

MISSIETHEMA

Energie & Duurzaamheid
Landbouw, Voedsel & Water
Gezondheid & Zorg
Veiligheid

BETROKKENEN

Innofest, IMC Weekendschool, Bevrijdingsfestival Overijssel, Into The Great Wide Open, Eurosonic Noorderslag, Welcome to The Village, Floriade EXPO, TT Festival, Royal Park Live, Food Inspiration Days, Oerol, Lowlands, Bevrijdingsfestival Utrecht, LUNA Festival, Le Guess Who?, Berlijnplein, DGTL, Here Comes The Summer, Amsterdam Light Festival, Waddenfestival, ImpactFest, Expeditie NEXT, FestiValderAa, Paradigm Biergarten, Zwarte Cross, Paradigm Festival, Noorderzon, Zomerparkfeest, Kampeerterrein Stortemelk

KEMs

Gedrag & Empowerment
Participatie & Co-creatie
Experimenteeromgevingen

De extra voldoening van Innofest

Linda Vermaat, directeur van Innofest, vertelt vanaf het jaarlijkse muziek- en kunstfestival Into the Great Wide Open: ‘We zijn hier op het moment een polsbandje aan het testen bij professionele hulpverleners en vrijwilligers met een EHBO-diploma. Dit bandje moet de kans op overleving bij een hartaanval significant verhogen. Jaarlijks zijn er in Nederland 18 duizend hartaanvallen, waarvan 50% niet goed afloopt. Dit komt omdat er vaak niet goed wordt gereanimeerd; hiervoor moet je iemands ribben breken en dat is spannend. Door deze polsband weet je of je goed zit, en dat geeft je vertrouwen. Tijdens dit soort testen krijgen we feedback, waarmee de ondernemer het product verbeterd voordat het op de markt wordt gebracht.’

 

'Dit is de ideale testomgeving voor innovaties en prototypes, want het heeft bijna alles wat je ook in een ‘echte’ omgeving tegen zou komen!'

Wool mapping

"Ondernemingen zonder een duidelijke maatschappelijke bijdrage, hoeven bij ons niet aan te kloppen.'

Testopzet E-motion chair

De maatschappelijke uitdaging

Innovatie versnellen

Bovenstaand voorbeeld geeft in een notendop weer hoe Innofest werkt en wat de overkoepelende gedachte van Innofest en de KEM-categorie experimenteeromgevingen is: ondernemers en startups helpen om te experimenteren met hun vernieuwende ideeën en deze zo goed mogelijk te testen in een ‘echte’ situatie. Dit brengt de productontwikkeling ervan in stroomversnelling en ‘jaagt innovatie aan’, met als doel om positieve verandering teweeg te brengen of versnellen. 

En Innofest doet dat, vanuit duurzaam, sociaal-maatschappelijk oogpunt. Innofest test namelijk niet iedere nieuwe vondst. Vermaat: ‘Het idee voor Innofest is ooit geïnitieerd door drie festivals. In feite zijn festivals mini-samenlevingen met eten, drinken, sanitair, medische zorg, beveiliging, extern energie grid, bewegwijzering (lees: ontwerp), heel veel afval en ga zo maar door. Dit is de ideale testomgeving voor innovaties en prototypes, want het heeft bijna alles wat je ook in een ‘echte’ omgeving tegen zou komen – inclusief verschillende mensen in verschillende rollen. Dit geeft genoeg mogelijkheden om verschillende aspecten van nieuwe producten of diensten te testen, en de aannames eruit te halen. Daarbij kunnen alle tests direct onder de vergunning vallen die het festival toch al heeft aangevraagd.

Maar wel alleen impactvolle producten en diensten, die aansluiten bij een wereld die steeds meer verduurzaamt en moet verduurzamen. Het moet wat dat betreft waarde toevoegen, het moet kloppen. Dus ondernemingen zonder een duidelijke maatschappelijke bijdrage, hoeven bij ons niet aan te kloppen. En kunstenaars die hun werk – hoe bijzonder ook – op festivals willen “testen” ook niet; daar zit geen verdienmodel achter. Sociaal ondernemerschap is belangrijk. De wereld beter maken met behulp van nieuwe producten en diensten, oftewel: ‘de maatschappelijke impact en geld verdienen moeten hand in hand gaan.’

Friso Visser, Innovation Lead Innofest en bedenker van de Innofest methode, haakt aan: ‘Maar ook ontwikkelaars van ticketing apps bedanken wij vriendelijk, daarvan zijn er al genoeg. Bij ons gaat het echt om frontrunners in de eerste jaren van hun bestaan.’

Jaarlijks krijgt Innofest 175 ‘serieuze’ aanmeldingen, waarvan er 60 door de ballotage van Innofest komen (en 4 door CLICKNL worden gefinancierd, red.). Visser somt een aantal tot de verbeelding sprekende voorbeelden op: ‘Semilla Sanitation doet het altijd goed. Dat is een leuke, maar ook een hele serieuze – from pee to tea, hoe maak je van urine water of thee? Er is heel veel behoefte aan schoon drinkwater, in vluchtelingenkampen bijvoorbeeld. Schoon drinkwater is ook één van de Sustainable Development Goals (SDGs) van de Verenigde Naties. Dit zou op dat gebied een enorme bijdrage kunnen leveren!

Een andere is de E-motion chair, een slim zitkussen dat ongemak bij ouderen met dementie die zich niet goed meer kunnen uiten detecteert. Dit kussen neemt waar wanneer iemand op een andere manier beweegt dan normaal, en kan zo de verpleging waarschuwen om eens te gaan kijken. Omdat je je eerste ideeën en prototypes niet direct bij zo’n kwetsbare groep als demente ouderen kan testen, hebben we festivalvrijwilligers gevraagd. In dat vroege stadium van technische ontwikkeling was het ook nog niet nodig om al met de echte doelgroep te werken.

Nog een andere is Lust, een biermerk dat seksuele intimidatie bespreekbaar wil maken – met labels waarop teksten als ‘Met zo’n kort rokje lok je het wel uit’ of ‘Raak me aan met je geile handjes’ staan. Dit is hartstikke interessant, omdat ze dat juist door middel van alcohol doen: de meeste intimidatie gebeurt namelijk onder invloed.

Een laatste, en één van de meest succesvolle producten die wij getest hebben is Kumasi, dat van het vruchtvlees rond de cacaoboon is gemaakt – voor het maken van chocola wordt namelijk alleen de cacaoboon gebruikt. Zo hebben cacaoboeren, die veel te weinig verdienen, nu extra inkomen met iets dat normaal verloren gaat: heerlijk tropisch cacaofruitsap. Kumasi is inmiddels te koop bij Albert Heijn.’

Innolessen met Friso

'Ondernemers krijgen zo bij ons een kleine cursus conceptueel en productioneel denken over testvormen – op maat.’

Het ‘Test Like the Best’-carddeck
Innoles: design your test
Innoles: Timeline

De KEMs

De Innofest Methode – Assumption is the mother of all fuck-ups

Wat kunnen Vermaat en Visser vertellen over ‘de’ Innofest Methode – de KEM waarmee ze de verschillende experimenten en testopstellingen vormgeven? Doorlopen ondernemers en startups hetzelfde stramien of krijgen ze hulp op maat? Spoiler alert: beide.

Visser: ‘Onze ervaring is dat 80-90% van de ondernemers geen ervaring heeft met testen – ik merk direct als iemand iets weet van design thinking of productontwikkeling, die begrijpen dat testen een continu leerproces is. Hoe dan ook, we beginnen altijd met de oer-gedachte: assumption is the mother of all fuck-ups.

Stap 1 is daarom voor iedereen: schrijf alle aannames over je product die je hebt, weet of vermoedt uit – positief of negatief. Daarna gaan we met kaarten van verschillende methoden (KEMs) om mee te testen in stap 2 kijken welke data we willen en met welke testen we die het beste kunnen verzamelen. Aan de hand hiervan maken we een draft ontwerp voor het ‘testplan’. En tenslotte stap 3: wat hebben we daar concreet voor nodig?

Ondernemers krijgen volgens dit stappenplan bij ons een kleine cursus conceptueel en productioneel denken over testvormen – op maat.’

Vermaat: ‘Deze gestructureerde methodiek, die we Innolessen noemen, verkopen we trouwens ook extern aan startup-programma’s. Na deze workshops, de 3 stappen, gaan we vervolgens testen, waarbij we per ondernemer een logboek bijhouden met hierin de ontwikkelingen van de ondernemer. Daarna is er nog één sessie om de data op de juiste manier te interpreteren en te duiden. Daarna verlaat je de veilige test-haven en ga je de markt op, om verder te leren – óf begin je weer van voor af aan. Een klein aantal ondernemers test meerdere keren bij ons.’

Live grafiek

Behalve dat de Innofest Methode zelf een (meta-)KEM is, zet het in de testfase dus ook veel verschillende, andere methoden in om de hagelnieuwe producten en diensten te testen. Wat zijn de meest voorkomende? Visser: ‘A/B-testen, waarbij je telkens twee varianten biedt. Daarmee verzamel je makkelijk en heel snel goede, vaak eerlijke feedback.’

Vermaat: ‘Een andere is Wool mapping, waarbij een testgroep op een bord met spijkers met een wollen draad antwoord geeft op vragen over koopgedrag, zoals: ‘hoe duur mag een product zijn?’ en ‘waar zou je het liever kopen, bij bol.com of de Hema?’ Mensen vinden het leuk om te doen; er ontstaat een live grafiek en na verloop van tijd krijg je in één oogopslag een beeld van wat ze ervan vinden.’

Innofest heeft een whitepaper geschreven, waarin alle 30 door hen gebruikte (ontwerp)methoden (van Rapid Prototyping en een Minimum Viable Product tot Monopoly money en Card sorting) omschreven staan.

Schone mobiele stroom van Greener
Grunten Veggie Oats

Het resultaat

Houvast en maatschappelijke impact

Tenslotte, hoe wordt hun werkwijze ervaren, hebben ze dat zelf getest? Visser lacht: ‘Onze aanpak is inmiddels heel gestructureerd en gestroomlijnd. Ondernemen brengt risico’s met zich mee en de Innofest Methode biedt houvast. Dat horen we vaak terug.

Dat neemt niet weg dat onze methodiek ook niet in één keer goed of af was. We zijn in de praktijk wijzer geworden, we testen onze aanpak of onderdelen ervan zelf ook (we put our money where our mouth is) en tijdens corona hadden we de tijd om een whitepaper te schrijven, om onze inzichten en methodes met de wereld te kunnen delen. Dat zette ook aan tot zelfreflectie en versimpeling.’

Vermaat is vooral ook te spreken over de maatschappelijke impact die Innofest maakt via ondernemers en impact startups – als het over de resultaten van hun methode gaat. ‘We hebben sinds 2016 meer dan 250 innovaties gehad, die we hebben geholpen met hun productontwikkeling en het versnellen van innovatie op de 6 thema’s tech, circulair, food, energy, water en health. Daar zitten naast Kumasi nog meer succesvolle productlanceringen tussen zoals de schone mobiele stroom van Greener en bijvoorbeeld de veggie oats van Grünten, die al bij de Jumbo en op andere plekken liggen en dit seizoen ook bij Dragons’ Den op televisie (bij Viaplay) te zien zal zijn.

Dat – die bijdrage aan een betere wereld telkens weer – geeft absoluut extra voldoening.’

Geschreven door: Nils Adriaans